Yabancılar
Hukuku

Yabancılar hukuku, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’deki haklarını, yükümlülüklerini ve hukuki statülerini düzenleyen bir hukuk dalıdır. Türkiye’de yaşayan yabancıların ikamet izni, çalışma izni, vatandaşlık başta olmak üzere, birçok hukuki süreç yabancılar hukuku kapsamında yer alır. Ayrıca, yabancıların Türkiye'deki gayrimenkul edinme hakları, sosyal güvenlik hakları, eğitim hakları ve diğer önemli yasal durumlar da bu hukuk dalının konusunu oluşturur. Türkiye’de yabancıların hukuki statülerine dair düzenlemeler, hem Türk vatandaşı olmayan bireylerin günlük yaşamını kolaylaştırmak hem de devletin çıkarlarını korumak amacıyla yapılmaktadır. 

​

Türkiye'ye Girişi ve İkamet İzni

Türkiye’ye giriş yapmak isteyen yabancıların, giriş amacına göre çeşitli vize türlerinden birine sahip olmaları gerekir. Vize başvurusu, Türkiye’ye seyahat etmek isteyen yabancının amacına göre (turistik, ticari, eğitim, çalışma vb.) yapılır. Yabancıların Türkiye'ye giriş yaptıktan sonra ikamet etmeleri gereken süreler ve koşullar, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenir. Türkiye’deki ikamet izinleri, temel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir:

1. Kısa Dönem İkamet İzni: Yabancıların Türkiye’de kısa süreli (genellikle 1 yıl veya daha az) ikamet etmelerine olanak tanır. Genellikle turistik amaçla Türkiye’de kalan yabancılara verilir.

2. Uzun Dönem İkamet İzni: Türkiye’de belirli bir süre ikamet eden yabancılara, kalıcı oturum izni verilmesi imkanı sağlar. Uzun dönem ikamet izni, başvuru sahibinin belirli süreli ikamet izinlerini başarıyla tamamlamış olmasına bağlıdır.

3. Çalışma İzni ve Çalışma Amaçlı İkamet İzni: Yabancıların Türkiye'de çalışabilmesi için çalışma izni alması gerekir. Çalışma izni, belirli bir işte çalışmak için gerekli olan izin olup, başvurular işveren tarafından yapılır.

İkamet izni almak isteyen yabancılar, başvurularını Göç İdaresi’ne yapmalı ve Türkiye’deki ikametlerinin yasal bir temele dayandığını belgelendirmelidirler.

​

Çalışma Hakkı ve Çalışma İzni

Çalışma izni, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de yasal olarak çalışabilmesi için gerekli olan bir izin belgesidir. Türkiye’de yabancıların çalışabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından düzenlenen izinler gereklidir. Yabancıların çalışma izni başvurusu işveren tarafından yapılır ve yabancının Türkiye'de istihdam edilecek alandaki nitelikleri, işgücü piyasası ve diğer şartlar dikkate alınarak değerlendirilir.

Yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi için öngörülen bazı şartlar şunlardır:

• Yabancı, Türkiye’deki iş gücü piyasasında Türkiye vatandaşlarına öncelik tanınarak çalıştırılacak olmalıdır.

• Yabancı çalışanın, başvurulan pozisyon için gerekli olan niteliklere sahip olması gerekmektedir.

• Yabancı işçiler, Türkiye'de belirli bir süre çalıştıktan sonra, uzun vadeli çalışma izinleri alabilirler.

Çalışma izni başvuruları, Türkiye’deki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılır ve başvuru sonucunda, işveren ve yabancı çalışan arasında yapılan sözleşmeye dayalı olarak izin verilir. Çalışma izni, genellikle 1 yıl süreyle verilir ve belirli şartların yerine getirilmesi halinde uzatılabilir.

​

Gayrimenkul Edinme Hakkı

Gayrimenkul edinme, yabancıların Türkiye'deki taşınmaz mal edinme hakkı, Türkiye’de en çok merak edilen konulardan biridir. Türkiye’de yabancılar, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına benzer şekilde gayrimenkul edinebilirler. Ancak, bu konuda bazı sınırlamalar ve özel düzenlemeler bulunmaktadır.

Yabancıların Türkiye'de gayrimenkul edinmesi için belirli kurallar vardır:

• Yabancı uyruklu kişiler, yalnızca belirli illerde ve belirli büyüklükteki taşınmazlarda mülkiyet hakkına sahip olabilirler.

• Yabancıların bir taşınmaz alabilmesi için, söz konusu taşınmazın askeri alan veya güvenlik bölgesi olmaması gerekir.

• Yabancıların edinme hakkı, sadece karşılıklı anlaşma ve ulusal yasalar çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti'nin tanıdığı haklar dahilinde geçerlidir.

• Yabancı uyruklu kişilerin taşınmaz edinme miktarına da bazı sınırlamalar getirilebilir.

​

Ticaret Yapma ve Şirket Kurma Hakkı

Yabancı uyruklu kişiler, Türkiye’de ticaret yapmak veya şirket kurmak konusunda belirli haklara sahiptir. Türkiye’de yabancı sermaye yatırımlarının önü açılmış olup, yabancı yatırımcılar, Türkiye’deki ekonomiye katkı sağlamak amacıyla şirket kurabilirler. Bu süreç, Türk Ticaret Kanunu ve Yatırımcılar İçin Rehber gibi düzenlemelerle denetlenir.

Yabancıların Türkiye’de şirket kurabilmesi için genellikle şu adımlar izlenir:

1. Şirket Türü Seçimi: Yabancıların tercih edebileceği başlıca şirket türleri anonim şirket (A.Ş.) ve limited şirket (Ltd. Şti.)’dir.

2. Yatırım Yapma Koşulları: Yabancı yatırımcılar, yatırım yapmayı düşündükleri alanda faaliyet gösterebilmek için gerekli izinleri almak zorundadır.

3. Vergi ve Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri: Yabancı şirket sahipleri, Türkiye’de iş yaparken vergi yükümlülüklerine tabidir. Ayrıca, çalışanlarının sosyal güvenlik sigortalarını ödemekle yükümlüdürler.

Yabancıların Türkiye'de ticaret yapabilmesi için yabancı sermaye yatırımları konusunda yasal düzenlemelere ve devletin teşviklerine dikkat etmeleri gerekmektedir.

​

Eğitim Hakkı

Türkiye’de yabancı uyruklu kişilerin eğitim alma hakları da düzenlenmiştir. Yabancı öğrenciler, Türkiye’deki üniversiteler ve okullarda eğitim görebilirler. Eğitim hakkı, yabancı öğrenciler için özel vize ve ikamet izni gerektirebilir. Türkiye'deki üniversiteler, yabancı öğrencilere burs imkanları sunmakta olup, üniversite başvurusu için gerekli olan belgeler ve süreçler, her üniversitenin belirlediği kurallar çerçevesinde yapılır.

​

Sosyal Güvenlik ve Sağlık Hakları

Yabancıların Türkiye’deki sosyal güvenlik hakları, çalıştıkları süre boyunca elde edebilecekleri sağlık sigortası, emeklilik hakları ve iş kazası sigortası gibi hakları içerir. Çalışan yabancılar, Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kayıt yaptırarak sosyal güvenlik primlerini ödemekle yükümlüdür.

Yabancılar, Türkiye'de çalışmaya başladıkları takdirde, Türk vatandaşları gibi aynı sağlık sigortası hizmetlerinden faydalanabilirler. Ayrıca, iş kazası ve hastalık sigortası kapsamında da hakları bulunur.

​

Türkiye'de Vatandaşlık Edinmesi

Yabancıların Türk vatandaşlığına geçiş süreci, belirli kurallara bağlıdır. Türkiye’de ikamet eden bir yabancı, belirli bir süre boyunca yasal olarak Türkiye’de ikamet etmişse, vatandaşlık başvurusu yapma hakkına sahiptir. Yabancıların vatandaşlık başvurusu için en önemli şartlardan biri, Türkiye’de kesintisiz olarak 5 yıl boyunca ikamet etmeleridir. Bunun yanı sıra, dil bilme, suç kaydı bulunmaması gibi ek şartlar da aranmaktadır.

​

Yabancılar hukuku, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’deki hukuki durumlarını, haklarını ve yükümlülüklerini düzenleyen önemli bir hukuk dalıdır. Bu alandaki düzenlemeler, hem yabancıların Türkiye’deki yaşamlarını kolaylaştırmak hem de ülke çıkarlarını korumak amacıyla yapılmaktadır. Yabancılar, Türkiye’de ikamet, çalışma, gayrimenkul edinme, ticaret yapma ve eğitim gibi çeşitli haklardan yararlanabilirler. Bu süreçlerde, hukuki düzenlemelere ve yasal prosedürlere uygun hareket etmek, her iki tarafın da haklarını güvence altına alır.