Tazminat
Hukuku

Tazminat hukuku, bir kişinin hukuka aykırı bir eylemi nedeniyle diğerine verdiği zararın giderilmesini amaçlayan hukuk dalıdır. Bu alan, haksız fiil, sözleşme ihlali, iş kazaları, haksız tutuklamalar ve benzeri durumlarda mağdur olan kişilerin uğradıkları zararların tazmin edilmesi sürecini düzenler. Tazminat, zarar gören kişinin maddi ve manevi zararlarının karşılanması amacıyla belirli bir ödeme yapılmasıdır. Tazminat hukuku, zarar gören kişinin hukuki haklarını güvence altına alır ve kişilerin haksız yere zarar görmelerini önlemek için hukuki sorumlulukları belirler. Bu yazıda, tazminat hukukunun temel ilkeleri, tazminat türleri, zararların tazmin edilme şekilleri ve tazminat davası açma süreçlerine dair önemli konuları işlenmektedir.

​

Tazminat Hukukunun Temel İlkeleri

Tazminat hukukunun temel amacı, zarar gören kişinin zararının giderilmesi ve mağdurun eski haline getirilmesidir. Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ceza Kanunu, tazminat hukukunun en önemli kaynaklarını oluşturur. Tazminat hukukunun temel ilkeleri şunlardır:

1. Zararın Giderilmesi: Tazminatın en temel amacı, bir kişinin uğradığı zararın karşılanmasıdır. Tazminat, zararın tam olarak giderilmesini sağlamaya yönelik bir araçtır.

2. Adalet ve Denge: Tazminat, mağdurun haklarını koruyarak, faile cezai bir bedel ödetmeyi de amaçlar. Ancak bu bedel, zarar gören kişinin zararını tam olarak karşılamalıdır.

3. Sorumluluk: Tazminat sorumluluğu, haksız fiil veya sözleşme ihlali gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkar. Bu durumda, zarar veren kişi ya da kurum, sorumludur.

4. Manevi Tazminat: Zarar gören kişinin sadece maddi zararları değil, manevi olarak uğradığı kayıplar da dikkate alınır. Özellikle psikolojik zararlar veya kişilik haklarının ihlali durumunda manevi tazminat gündeme gelir.

5. Öngörülebilirlik: Tazminat hesaplanırken, zararın ne derece öngörülebilir olduğu ve ne kadarının doğal sonuç olarak kabul edilebileceği de önemlidir.​

​

Tazminat Türleri

Tazminat hukuku, zararın türüne ve meydana geliş şekline göre farklı tazminat türlerini içerir. En yaygın tazminat türleri şunlardır:

​

1. Haksız Fiilden Kaynaklanan Tazminat

Haksız fiil, bir kişinin hukuka aykırı bir davranışı sonucu başka bir kişiye zarar vermesi durumunda ortaya çıkar. Türk Borçlar Kanunu’na göre, haksız fiil sonucu meydana gelen zararın tazmin edilmesi gerekir.

Haksız fiil nedeniyle tazminat talep edilen durumlar şunlar olabilir:

• Kişisel Zararlar: Bir kişinin başkasına vücut veya sağlık açısından zarar vermesi.

• Maddi Zararlar: Malların tahrip edilmesi veya kaybedilmesi durumunda zarar gören kişinin uğradığı ekonomik kayıp.

• Psikolojik Zararlar (Manevi Zarar): Bir kişinin kişilik haklarına tecavüz edilmesi, iftira atılması veya kötü muamele nedeniyle yaşadığı ruhsal çöküntü.

Haksız fiil nedeniyle tazminat talep etmek için, zarar gören kişi fiil ile zarar arasında illiyet bağı olduğunu kanıtlamak zorundadır.

​

2. Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Tazminat

Sözleşme ihlali, taraflardan birinin sözleşmeye uygun hareket etmemesi durumunda ortaya çıkar. Sözleşmeye aykırı hareket eden taraf, diğer tarafın uğradığı zararları tazmin etmekle yükümlüdür.

Örneğin:

• Bir malın satışı sırasında malın belirtilen süre içinde teslim edilmemesi.

• Hizmet sözleşmesinde taahhüt edilen işin zamanında veya yeterli kalitede yapılmaması.

Bu durumda zarar gören kişi, uğradığı maddi zararları talep edebilir. Ayrıca, sözleşmenin ihlalinden kaynaklanan manevi zararlar da tazmin edilebilir.

​

3. İş Kazasından Kaynaklanan Tazminat

İş kazası, iş yerinde meydana gelen ve çalışanın sağlığını ya da hayatını olumsuz etkileyen olaylardır. İş kazalarından dolayı, işçi veya işveren tazminat talep edebilir. Türkiye’deki işçi sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre, iş kazası sonucu işçi, hem işverenden hem de Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan tazminat alabilir.

• İş Kazasında Maddi Tazminat: Kazadan dolayı işçinin geçici veya kalıcı iş göremezlik durumu söz konusuysa, bu zararların tazmin edilmesi gerekir.

• Manevi Tazminat: İş kazası sonucu işçinin yaşadığı psikolojik travmalar veya acılar nedeniyle manevi tazminat talep edilebilir.

​

4. Kişilik Hakları İhlali Nedeniyle Tazminat

Kişilik haklarının ihlali, bir kişinin onur, şeref ve haysiyetine zarar veren her türlü davranışı ifade eder. Kişilik haklarına yapılan saldırılar, hem maddi hem de manevi tazminat gerektirebilir. Bu tür durumlarda, maddi tazminat kişinin doğrudan uğradığı zararın karşılanmasına yönelikken, manevi tazminat kişinin kişilik haklarına yapılan saldırının bedeli olarak ödenir.

Örneğin:

• İftira atılması veya başkalarına kötüleme yapılması,

• Taciz veya zorla alıkoyma gibi durumlar, kişilik hakları ihlali oluşturabilir.

​

5. Manevi Tazminat

Manevi tazminat, maddi bir zararın yanı sıra, bir kişinin psikolojik veya duygusal zararlarını gidermeyi amaçlar. Manevi tazminat talebi, genellikle haksız fiil, kişilik hakları ihlali, ayrımcılık, iftira gibi durumlarda gündeme gelir.

Manevi tazminat miktarının belirlenmesinde zararın büyüklüğü, failin kastı, mağdurun durumu ve toplumsal değerler gibi unsurlar dikkate alınır. Ancak manevi tazminat, maddi tazminata göre daha esnek bir düzenlemeye tabidir ve somut bir zarar yerine, kişinin uğradığı manevi acı, üzüntü veya travma göz önünde bulundurularak hesaplanır.

​

Tazminat Davası Açma Süreci

Tazminat davası açma süreci, zarar gören kişinin, yaşadığı zararları belgelendirmesi ve gerekli hukuki yolları izleyerek tazminat talebinde bulunması ile başlar. Tazminat davası açarken şu adımlar izlenir:

1. Zararın Tespiti: İlk adım, zarar gören kişinin yaşadığı zararın boyutlarını tespit etmektir. Bu, maddi zararlar için faturalar, raporlar veya delillerle yapılırken, manevi zararlar için ise tanık ifadeleri veya psikolojik raporlar sunulabilir.

2. Dava Dilekçesi Hazırlama: Tazminat talebinin içeriği, zarar gören kişinin uğradığı zararın türüne göre belirlenir. Dava dilekçesinde, zararın kaynağı ve tazminat talebinin gerekçeleri açıkça belirtilir.

3. İlgili Mahkemeye Başvuru: Tazminat davaları, Asliye Hukuk Mahkemesi veya Ceza Mahkemesi gibi mahkemelerde görülür. Başvuru, ilgili mahkemeye yapılmalıdır.

4. Mahkeme Süreci: Mahkeme, davayı inceler, tarafları dinler ve verilen zararın tazmin edilip edilmeyeceğine karar verir. Eğer zararın karşılanması gerektiğine karar verilirse, tazminat miktarı belirlenir.

5. Tazminatın Ödenmesi: Mahkeme kararının kesinleşmesinin ardından, tazminat ödenmesi gerektiği takdirde, fail ya da sorumlu kişi ödemeyi yapar.

​

Tazminat hukuku, zarar gören kişilerin haklarını koruyan, zararlarını gideren ve adaletin sağlanmasına yardımcı olan önemli bir hukuk dalıdır. Haksız fiil, sözleşme ihlali, iş kazaları gibi durumlarda, mağdur olan kişilere adil bir tazminat sağlanması önemlidir. Bu süreçte, doğru bir hukuki yönlendirme ve uzman bir avukat desteği ile zararların tazmin edilmesi, mağdurun haklarını koruma açısından büyük önem taşır.